De drie valleien

Heidense Kalasha in Kafiristan

Dit land, bestaande uit enkele hooggelegen geïsoleerde, vruchtbare valleien in het grensgebied van wat nu Pakistan en Afghanistan is, sprak al vanaf de tijd van de Great Game in de negentiende eeuw tot de verbeelding van vele ontdekkingsreizigers. Slechts zeer weinigen lukte het er daadwerkelijk te komen; zo diep verborgen lagen de valleien in de Hindoekoesj. Wekenlang moest er over bergpassen getrokken worden om oog in oog te komen staan met de blonde, ongelovigen van Kafiristan. Dat is namelijk de betekenis van Kafiristan: land van de ongelovigen. Te midden van conservatief-islamitische bergvolkeren wisten de bewoners van Kafiristan hun eigen ‘heidense’ godsdienst te bewaren. De mensen zijn grotendeels blond en hebben blauwe of groene ogen. Reden om te vermoeden dat ze afstammen van de troepen van Alexander de Grote die door deze gebieden rondtrokken in de derde eeuw voor Christus op weg naar de verovering van Hindustan (Indië).

Tegen het einde van de negentiende eeuw had een Afghaanse vorst genoeg van deze eigenwijze ongelovigen, trok de valleien binnen, dwong iedereen zich te bekeren tot de islam en hernoemde het land tot Nuristan, land van het licht. Niet veel later werden Afghanistan en Pakistan gescheiden en kwamen drie valleien in Pakistan te liggen. In deze valleien wisten de bewoners, de Kalasha, hun eigen geloof en cultuur te handhaven. Sindsdien zijn deze drie kleine, afgelegen valleien de laatste plek van de ‘ongelovigen’ in de Hindoekoesj. Dit zijn de schitterende valleien van Rambur, Bumburer en Birir, met uitbundige klederdrachten van vrouwen, unieke tradities en kleurrijke festivals.

Festivals van de Kalasha

Twee vluchten later sta ik op de luchthaven van Chitral. Gelijk spot ik Tirich Mir, de hoogste van de Hindoekoesj en de hoogste nietachtduizender berg ter wereld. Prachtig! Zodra we Chitral uitrijden in onze stoere, open Amerikaanse legerjeep uit 1968, geniet ik er weer van in Pakistan te zijn. Hobbelen over slechte bergwegen, maar wat een uitzichten. Groene valleien waar het graan hoog staat, lemen dorpjes, woest stromende rivieren en overal de besneeuwde pieken van de Hindoekoesj. Na drie uur shake-rattle & roll over soms huiveringwekkende wegen met vele checkpoints, bereiken we Rambur, de eerste en kleinste van de Kalasha valleien. We zien al snel de Kalasha vrouwen in kleurrijke jurken lopen; groen, geel, oranje en allemaal rijkelijk versierd met borduurwerk. Zodra we in het dorp zijn, klimmen we naar boven waar het Joshi-festival is begonnen. Dit jaarlijkse lentefestival is een van de vier festivals die de Kalasha vieren, elk jaargetijde een. Er wordt gevierd dat men weer met het vee hoog de bergen in kan trekken naar de groene weidegronden.

Op een hooggelegen plateau wordt uitbundig gedanst op bezwerend tromgeroffel door veelal meisjes, vrouwen en enkele mannen. De meeste dansen beginnen spontaan en eindigen al net zo. De vrouwen zingen erbij, de mannen slaan op grote trommels. We lopen nog even boven het dorp waar de dorpsgoden staan, met een prachtig uitzicht over de vallei. Vervolgens rijden we door naar Bumburet, de grootste Kalasha-vallei, waar we na een lange dag aankomen tegen het vallen van de avond.

Een frisse berglucht, een lekker zonnetje, ’s ochtends is het tijd om de vallei te verkennen. We wandelen langs irrigatiekanalen door de groene vallei. In de verte een indrukwekkende besneeuwde bergpas, daarachter, slechts enkele kilometers van ons vandaan, ligt Nuristan. Zouden we daar ook ooit heen kunnen? We willen zeker wel! ’s Middags keren we terug naar het festival. Enkele uren gaan we op in de opzwepende ritmes van de trommelaars en kijken we onze ogen uit naar de enthousiaste dansen van de Kalasha vrouwen. Het is werkelijk een kleurrijk spektakel en ik ben blij om een glimp op te vangen van deze unieke cultuur in een geïsoleerd deel van de wereld.

De Shandurpas, ’s werelds hoogste poloveld

Vanuit het plaatsje Mastuj rijden we langzaam omhoog de Shandurpas (3.800 meter) op, een weg vol superlatieven. We blijven foto’s van het berglandschap maken. Hier wordt opnieuw duidelijk dat voor liefhebbers van ruige berglandschappen weinig landen mooier zijn dan Pakistan. Boven op de pas ligt een grote, groene weide, een prachtig bergmeer en natuurlijk het beroemde poloveld. Een keer per jaar vindt hier het Shandur Polo-festival plaats, waarbij de poloteams van Gilgit en Chitral tegen elkaar strijden. Een waar spektakel waar begin juli honderden mensen op afkomen. De polostrijders beginnen een maand van tevoren al met de voorbereiding en rijden langzaam met hun paarden de pas op om te acclimatiseren. Aan de Chitral-kant van de pas slaat het team van Chitral hun kampement op, die van Gilgit aan hun kant van de pas. De rest is voor de toeschouwers die overal hun tenten opslaan. Nu is het er echter rustig. Behalve wij, wat loslopende yaks en enkele schaapherders is er niemand.

Via de Karakorum Highway naar de Hunza-vallei

We rijden over de Karakorum Highway, de legendarische handelsroute tussen China en Pakistan, op weg naar een van de mooiste valleien, de Hunza vallei. Onderweg zien we imponerende bergpieken, de Rakaposhi. We lunchen aan de voet van de gletsjer van Rakaposhi en rijden dan verder door een landschap dat bij elke bocht adembenemender wordt. Een woest kolkende rivier, bruine rotsen, groene valleien en de besneeuwde pieken van het Karakoram-gebergte overal om ons heen. Veel mooier kan een bergroute niet worden. We bezoeken het oude stadje Ganesh en worden overal uitgenodigd om in de eeuwenoude huizen en moskeeën te kijken. Vanaf de daken hebben we een prachtig zicht op de top van de Diram-berg. Dan rijden we hoger de Hunza-vallei in naar het Eagle’s Nest voor de zonsondergang over een prachtige panorama. Aan alle kanten om ons heen besneeuwde bergen, velen boven de 7.000 meter. Langzaam kleurt de Golden Piek roze door de ondergaande zon, wij drinken nog een kopje thee, missen wel een bijpassend biertje, maar voor de rest kunnen we de dag niet beter afsluiten.

Aan de voet van Killer Mountain

Ik zit bij een kampvuur op 3.300 meter hoogte met uitzicht op een bergreus, Diamir, The Killer Mountain oftewel de 8.126 meter hoge Nanga Parbat. Dit is een van de tien hoogste bergen ter wereld (Pakistan herbergt vijf pieken van boven de 8.000 meter, vier in de Karakorum-range en deze in de westelijke Himalaya). Onderweg hiernaartoe, een tocht over de Karakorum Highway door een steeds desolater wordend landschap tot er alleen nog maar gesteente overblijft, passeerden we een punt waar drie van ’s werelds grootste bergketens elkaar ontmoeten: de Karakorum, de Hindoekoesj en de Himalaya. Dwars erdoorheen stroomt de Indus-rivier die vanuit Baltistan hier samenvloeit met de Gilgit-rivier en als de Indus verder zuidwaarts stroomt langs de Karakorum Highway. In dit verlaten maanlandschap, waar niks meer groeit en de temperaturen tot 35 graden oplopen, rijden we tot de Raikotbrug. We stappen over op een lokale jeep, laten het merendeel van onze bagage achter en beginnen aan een huiveringwekkende bergtocht. Ik heb al heel wat angstaanjagende bergtochten meegemaakt, maar dit is zeker een van de ergste. Over een smal rotspad, uitgehouwen in een kolossale rotswand met diepe afgronden, stijgen we zo’n 1.300 meter tot we bij het dorpje Tato zijn, niet veel meer dan enkele huisjes en schaapherdershutten. Hiervandaan moeten we verder wandelen naar de Fairy Meadows. Voor ons de indrukwekkende sneeuwwand van Nanga Parbat, die hier 7.000 meter boven de Indus uitstijgt! In twee uur tijd klimmen we bijna duizend meter, een pittige wandeling omhoog. Maar dan worden we ook beloond met een van de mooiste uitzichten van Pakistan. Moe maar voldaan op tijd naar bed.

De volgende ochtend ontbijten we buiten met uitzicht op Nanga Parbat. Daarna wandelen we verder naar de kampeerplek Beyal, nog enkele honderden meters klimmen, maar een relatief makkelijke wandeling door de bossen en langs de gletsjer van Nanga Parbat. We kijken nog een keer naar The Killer Mountain (veertig bergbeklimmers hebben het leven gelaten tijdens de beklimming) en beginnen dan met de afdaling. Ruim duizend meter afdalen; met knikkende knieën komen we aan in Tato. Nog eenmaal de huiveringwekkende afdaling en we zijn weer bij de Karakorum Highway. Al met al een fantastische reis door een land dat absoluut niet bekend staat als reisbestemming. Het noorden herbergt echter de mooiste berglandschappen ter wereld.